Kẽm trong Điều trị Tiêu chảy và Tăng sức đề kháng
Tiêu chảy là một trong các bệnh thường gặp ở trẻ em, có tỷ lệ mắc cao, mỗi năm trên thế giới có hàng triệu trẻ em bị chết do tiêu chảy.
Theo chuyên gia y tế, thiếu kẽm có liên quan chặt chẽ với bệnh tiêu chảy. Kẽm là một vi chất dinh dưỡng cần thiết, không thể thiếu đối với sức khỏe con người. Ở Việt Nam, một số nghiên cứu đã chứng minh khoảng 30 – 40% trẻ em dưới 1 tuổi bị thiếu kẽm.
Một số cơ chế tác dụng tốt của kẽm với cơ thể như kẽm làm tăng khả năng miễn dịch, giúp cơ thể phòng chống các tác nhân gây bệnh; kẽm giúp cơ quan tiêu hóa phát triển, góp phần lập lại quá trình hấp thu bình thường của ruột vốn bị rối loạn trong thời gian tiêu chảy; kẽm làm tăng cảm giác ngon miệng ở trẻ suy dinh dưỡng, trẻ biếng ăn…
Do vậy, việc bổ sung kẽm trong điều trị tiêu chảy ở trẻ em là rất cần thiết. Việc bổ sung vào phác đồ điều trị tiêu chảy cho trẻ em
– dưới 6 tháng là 10 mg kẽm/ngày
– trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi là 20mg kẽm/ngày
bổ sung liên tục trong 10 – 14 ngày, kết hợp với dùng ORS có độ thẩm thấu thấp theo hướng dẫn của Bộ Y tế trên thực tế đã thấy rất hiệu quả và làm giảm đi mức độ trầm trọng của căn bệnh này.
Trong điều trị dự phòng, bổ sung đủ kẽm cũng làm giảm tỷ lệ mắc mới tiêu chảy.Vì thế, việc điều trị tiêu chảy cho trẻ em bắt buộc phải bổ sung kẽm.
Kẽm là vi chất dinh dưỡng có đặc tính sinh học rõ rệt. Lượng kẽm trong cơ thể khoảng 2-3g, phân phối không đồng đều, nhiều ở tinh hoàn (300mcg/g). Sau đó là ở tóc (150mcg/g), xương (100mcg/g), gan, thận, cơ vân, da, não. Kẽm có đặc điểm không dự trữ trong cơ thể, có nửa đời sống sinh học ngắn (12,5 ngày) trong các cơ quan nội tạng, nên dễ bị thiếu nếu khẩu phần cung cấp không đủ.
Kẽm là một vi chất dinh dưỡng cần thiết, có vai trò quan trọng đối với sức khoẻ. Kẽm tham gia vào hoạt động của các enzym, phân chia tế bào và phát triển cơ thể, tham gia vào chức năng miễn dịch, điều hoà vi giác, cảm giác ngon miệng.
Dự phòng thiếu kẽm bằng uống bổ sung kẽm
Cán bộ y tế là bác sỹ sẽ chỉ định liều dự phòng thiếu kẽm cho các đối tượng có nguy cơ thiếu kẽm. Liều lượng: Liều bổ sung dự phòng thiếu kẽm tương ứng với nhu cầu sinh lý hàng ngày.
Trẻ từ 7 tháng đến 3 tuổi: 5mg kẽm nguyên tố/ngày.
Trẻ từ 4-13 tuổi: 10mg kẽm nguyên tố/ngày.
Người lớn: 15mg kẽm nguyên tố/ngày.
Phụ nữ có thai 15 – 25mg kẽm nguyên tố/ngày.
Có thể dùng theo từng đợt từ vài tuần đến vài tháng, cho trẻ kém ăn, chậm tăng cân, trẻ không được bú mẹ, trẻ sinh thiếu tháng nhẹ cân, suy dinh dưỡng bào thai, phụ nữ mang thai.
Xem thêm tại: http://viendinhduong.vn/vi/pho-bien-kien-thuc-chuyen-mon/thieu-kem-o-ba-me-va-tre-em.html, (pdf)
Theo PGS-TS Nguyễn Thị Lâm – Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia
Có khoảng 30% dân số thế giới bị thiếu Kẽm, ở Việt Nam tỷ lệ thiếu kẽm khoảng 25 – 40%. Học sinh từ 11 – 17 tuổi Hà Nam có khoảng 26,5% trẻ có kẽm huyết thanh thấp. Trẻ bị suy dinh dưỡng và tiêu chảy kéo dài vào Viện tại 2 thành phố lớn (Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh) có tỷ lệ thiếu kẽm rất cao 50 – 90%. Bổ sung Kẽm giúp làm giảm 18% trường hợp tiêu chảy, 41% trường hợp viêm phổi và làm giảm tỷ lệ tử vong trên 50%.
Kẽm cần cho tăng trưởng, ngăn ngừa SDD thấp còi:
Kẽm tham gia vào thành phần của trên 300 enzym của cơ thể. Là chất xúc tác không thể thiếu được của ARN – polymerasa, có vai trò quan trọng trong quá trình nhân đôi AND và tổng hợp protein. Do đó kẽm giúp tăng phân chia tế bào, thúc đẩy sự tăng trưởng. Vì vậy nếu thiếu kẽm, sự phân chia tế bào sẽ khó xảy ra bình thường nên ảnh hưởng trầm trọng tới sự tăng trưởng, gây ra suy dinh dưỡng thấp còi. Ngoài ra, kẽm còn tham gia vào quá trình sinh tổng hợp và điều hòa chức năng của trục hormone dưới đồi như: GH (Growth hormone), IGF-I là những hormone tăng trưởng và kích thích tăng trưởng. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy kẽm có vai trò thúc đẩy tăng trưởng thông qua IGF-I.
Bên cạnh đó kẽm còn giúp duy trì và bảo vệ các tế bào vị giác và khứu giác. Thiếu kẽm, sự chuyển hóa của các tế bào vị giác bị ảnh hưởng, gây biếng ăn do rối loạn vị giác. Trẻ em biếng ăn sẽ bị suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển.
Đối với miễn dịch: Kẽm còn giúp phát triển và duy trì hoạt động hiệu quả của hệ thống miễn dịch, cần thiết cho việc bảo vệ cơ thể trước bệnh tật, làm vết thương mau lành. Thiếu kẽm làm giảm phát triển và chức năng của hầu hết các tế bào miễn dịch, bao gồmcả tế bào T, tế bào B và đại thực bào. Trên chuột bị thiếu kẽm còn thấy thiểu sản lách, tuyến ức và giảm sản xuất các globulin miễn dịch, bao gồm cả IgA, IgM và IgG.
Hiện tượng hoạt hóa đại thực bào và hiện tượng thực bào bị suy giảm cũng được nhận thấy ở cả súc vật thí nghiệm và trẻ em bị thiếu kẽm. Do đó thiếu kẽm làm tổn thương chức năng miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn, từ đó làm giảm tăng trưởng, phát triển của trẻ, làm tăng nguy cơ bị SDD và tử vong ở trẻ.
Nhu cầu của kẽm và hấp thu kẽm trong cơ thể:
Nhu cầu kẽm ở trẻ dưới 1 tuổi vào khoảng 5mg/ngày, ở trẻ 1-10 tuổi khoảng 10mg/ngày, thanh thiếu niên và người trưởng thành khoảng 15mg/ngày đối với nam và 12mg/ngày đối với nữ.
http://vichat.viendinhduong.vn/120/print-article.html,( pdf )
Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO:
Trẻ em thiếu kẽm có nguy cơ tăng trưởng hạn chế và phát triển các bệnh tiêu chảy, cũng như nhiễm trùng đường hô hấp như nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính . Rối loạn tiêu chảy và nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính, đặc biệt là viêm phổi là hai nguyên nhân phổ biến nhất gây tử vong ở trẻ sơ sinh và trẻ em ở các nước thu nhập thấp . Suy dinh dưỡng được coi là nguyên nhân cơ bản của khoảng một nửa trong số các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính gây tử vong này . Viêm phổi một mình giết chết nhiều trẻ em mỗi năm hơn cả AIDS, sốt rét hoặc sởi cộng lại, với hơn hai triệu ca tử vong mỗi năm. Một số nghiên cứu đã gợi ý rằng bổ sung kẽm có thể làm giảm số lượng các đợt và mức độ nghiêm trọng của viêm phế quản và viêm phổi ở trẻ em.
Bổ sung kẽm thường xuyên trong hơn ba tháng có tác dụng tích cực trong việc giảm thời gian nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính ở trẻ em ở các nước đang phát triển. Những ảnh hưởng quan sát được có thể chuyển thành giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở trẻ em, số trẻ em tử vong do nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính hàng năm . Điều quan trọng là phải hiểu rõ hơn làm thế nào kẽm cũng có thể hoạt động kết hợp với kháng sinh trong điều trị trẻ em bị nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính nghiêm trọng và để giảm số ca tử vong ở trẻ em do viêm phổi.
https://www.who.int/elena/titles/bbc/zinc_pneumonia_children/en/, ( pdf )