Men vi sinh và men tiêu hóa khác nhau như thế nào?

Khi trẻ dưới 5 tuổi có biểu hiện biếng ăn, tiêu chảy… điều đầu tiên bố mẹ nghĩ tới là mua men tiêu hóa cho con uống mà không hiểu rõ cơ chế tác dụng. Để tránh lạm dụng và nhẫm lẫn giữa men tiêu hóa và men vi sinh gây hậu quả xấu cho cơ quan tiêu hóa và quá trình tăng trưởng của trẻ, bố mẹ cần phân biệt rõ khái niệm, công dụng của 2 loại men này.

1. Khái niệm

Men vi sinh (probiotic)

Men vi sinh là các vi sinh vật sống trong ruột người. Trong ruột già của một người khỏe mạnh có những loại vi khuẩn thường trú ở đây, ngoài vi khuẩn gây bệnh còn có vi khuẩn có ích. Các vi khuẩn có ích trong ruột lên men thức ăn, sản xuất acid lactic, acid hóa đường ruột và ngăn ngừa sự phát triển của các vi khuẩn có hại, hạn chế nhiễm khuẩn đường tiêu hóa, khắc phục tình trạng loạn khuẩn ruột, giúp cho hệ miễn dịch tại đường ruột tăng cường hoạt động. Nhờ đó, đường ruột được lành mạnh để thực hiện tốt chức năng tiêu hóa và hấp thu thức ăn.

Các chế phẩm men vi sinh thường dùng gồm có một số loại vi khuẩn có lợi và nấm men:

• Vi khuẩn: Bacillus clausii (enterogeminal), lactobacillus acidophilus (probio), Bacillus Subtilis và Streptococus feacalis (bio acimin), Bifido bacterium…
• Nấm men: saccharomyces boulardii (normagut)…

Men tiêu hóa

Men tiêu hóa còn gọi là men sinh học (các enzyme) do cơ thể tiết ra để tiêu hóa thức ăn, cắt nhỏ thức ăn thành những phần tử nhỏ để được hấp thu vào máu.

Ví dụ: tuyến nước bọt bài tiết men alpha – amylase phân giải tinh bột đã nấu chín thành đường maltose, dạ dày tiết ra acid chlorhydrid (HCl) và các men pepsin, lipase (trong đó, pepsin có tác dụng tiêu hóa từ 10 – 20% chất đạm từ thức ăn, lipase có tác dụng yếu, tiêu hóa chất béo đã nhũ tương hóa như chất béo của sữa, trứng).

Men tiêu hóa được bài tiết từ tụy chứa đầy đủ các men tiêu hoá chất bột đường, chất đạm, chất béo. Men tiêu hoá tinh bột của tụy cũng là anpha – amylase có cấu trúc giống men của nước bọt nhưng tác dụng mạnh hơn nhiều lần, tiêu hoá được tinh bột chín và tinh bột còn sống. Men tiêu hoá chất đạm của tụy gồm: trypsin, chymotrypsin… Các men lipase của tụy giúp tiêu hoá mỡ (sau khi mỡ được nhũ tương hóa nhờ muối mật).

Các tế bào biểu mô của niêm mạc ruột non cũng tiết một số men tiêu hoá để phân giải chất dinh dưỡng (chất bột, chất đạm, chất béo) ở giai đoạn cuối thành những phân tử đơn giản để hấp thu qua thành ruột vào máu.

Sản phẩm tiêu biểu hay dùng là Neopeptin dạng nhỏ giọt, siro, viên.

2. Khi nào dùng men vi sinh, khi nào dùng men tiêu hóa?

Men vi sinh

Nên dùng men vi sinh cho trẻ khi:

• Men vi sinh được chỉ định dùng sau khi sự cân bằng trong hệ tạp khuẩn ruột bị đảo lộn dẫn đến rối loạn tạp khuẩn (thường gặp ở người bệnh vừa điều trị kháng sinh), với biểu hiện đi ngoài phân sống, tiêu chảy, khó tiêu, trướng bụng, rối loạn tiêu hóa… Men vi sinh có thể dùng dài ngày.
• Muốn tăng khả năng hấp thu vitamin của đường ruột; tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể; ngăn ngừa và giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ, bệnh tiêu chảy do nhiễm vi khuẩn,…
• Dùng trực tiếp hoặc pha với nước đun sôi để nguội để uống.
• Đối với men vi sinh dạng vi khuẩn nên uống men vi sinh sau khi uống kháng sinh khoảng 2 tiếng, tránh việc vi khuẩn có lợi vô tình bị kháng sinh tiêu diệt nếu dùng 2 thuốc và men vi sinh sát giờ nhau.

Không nên sử dụng men vi sinh trong các trường hợp:

• Không nên pha men vi sinh vào nước, cháo hay sữa còn nóng bởi nhiệt độ cao sẽ làm giảm hoạt lực của men vi sinh.
• Không pha men vi sinh buổi sáng uống buổi chiều, vì như thế vi sinh bị chết sẽ không có tác dụng.

Men tiêu hóa

Nên dùng men tiêu hóa trong các trường hợp sau

• Trong một số trường hợp cụ thể, em bé biếng ăn kèm theo suy dinh dưỡng, đi ngoài phân sống…thì chúng ta có thể dùng men tiêu hóa.

• Các trường hợp giảm tiết dịch men tiêu hóa, bệnh nhân bị chứng thiểu toan, giảm toan trong dạ dày, bệnh nhân bị viêm dạ dày thể teo đét… dùng men tiêu hóa thực sự hữu dụng.
• Trường hợp hay bị rối loạn tiêu hóa, bụng ậm ạch, ăn lâu tiêu, một chút men tiêu hóa có thể sẽ có lợi.
• Người mới ốm dậy, người thể lực yếu trong những ngày đầu tiên, nên dùng men tiêu hóa để việc tiêu hóa được bình thường, giúp cơ thể hồi phục nhanh.

Không nên dùng men tiêu hóa trong các trường hợp:

• Với những trẻ bình thường có biểu hiện chán ăn không nên dùng men tiêu hóa dưới dạng thuốc vì ít có tác dụng. Trường hợp cần dùng phải tuân theo sự chỉ định của thầy thuốc.
• Trẻ dưới 6 tháng tuổi không nên uống men tiêu hóa vì ở độ tuổi này hệ tiêu hóa của trẻ chưa ổn định
• Không được dùng liên tục, kéo dài, thời gian dùng chỉ tối đa là 2 tuần
• Không nên dùng trước bữa ăn, cũng không nên dùng sau khi ăn chừng 2 tiếng đồng hồ. Tốt nhất dùng cùng bữa ăn hoặc ngay sau ăn.
• Trường hợp bị sống phân hoặc bị tiêu chảy có đau bụng kèm theo, trường hợp đại tiện phân có máu hoặc nôn ra máu, bị rối loạn tiêu hóa do nhiễm độc các hợp chất hóa học hoặc bị bỏng axit cũng tuyệt đối tránh xa sản phẩm này.

3. Men vi sinh và men tiêu hóa có dùng chung được không?

Trên thực tế, men vi sinh và men tiêu hóa có sự hỗ trợ thiết thực trong điều trị bệnh tiêu hóa. Bác sĩ có thể sẽ chỉ định cả 2 loại men này cùng lúc nếu người bệnh thiếu hụt cả hai. Việc sử dụng không đúng hoặc làm dụng bất kỳ loại men nào cũng sẽ tiềm tàng những nguy cơ bất lợi cho sức khỏe. Tốt nhất, bệnh nhân chỉ nên sử dụng khi cần thiết hoặc được sự hướng dẫn của nhân viên y tế.